...

孜Z ZⅥ カシve ノZナ ハー軽 ノZナ 孜Z ZⅥ ] ケチ チ

by user

on
Category: Documents
9

views

Report

Comments

Transcript

孜Z ZⅥ カシve ノZナ ハー軽 ノZナ 孜Z ZⅥ ] ケチ チ
̵έΫϩ߮ζইϞϪ࢖ωϥ௉΋Χ
cÔ£cZ¬Ì¬ve
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY
É|¼v»Z“Á€§{Z‹€§Ä·Yc‚Ÿ,Zˆ¯ZyºÌˆ¿
,ÃZŒ¿Z»€¯ÉYÃZ´Œ¿Y{ɁÁZŒ¯Ã|°Œ¿Y{cZeZ^¿sԏYÁdŸYÃÁ€³{Zf‡YÁɀf¯{ÉÂnŒ¿Y{\Ìe€eÄ]Á
ÃZŒ¿Z»€¯{ÁY€‡ÃZ´fˆËY,Œ¯ºË{ɁÁZŒ¯cZ¬Ì¬veĈ‡
ÃZŒ¿Z»€¯{ÁY€‡ÃZ´fˆËY,Œ¯ºË{ɁÁZŒ¯cZ¬Ì¬veÄ R»d¿ÁZ »ZË{Zf‡Y
‰€Ë~axËZed§ZË{xËZe
Ã|Ì°q
`Ìe¿ƒ,¹ÁÁ{¹|À³{Ê°ŒyŠÀeÄ]¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËZ‡ZÀ‹ÁÊ°Œy¶¼veÉZŎyZ‹Ê‡€]œÀ»Ä]
{ ½Z¿¹|À³|ÅZ‹ÉY{€‡º«Á ¹ÁÁ{¹|À³ÉZÅ|ÅZ‹ÊmZ‡Á­{¹Z«Y ,|ÅZ‹ ÃY€¼ÅÄ]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌa
Ĉ‡Â»d¿ÁZ »{µZ‡{ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹Á{{Y€°ećZ]ʧ{Ze¶»Z¯ÉZŭ¸]
s€—\·Z«
ʼ¯ÉZŎyZ‹Ê¸Ì¼°eÉZÌ]MÁºË{{€°¸¼ŸÉZÀ^»€]|Àf§€³Y€«ŠËZ»M{»{ÁY€‡Œ¯ºË{ɁÁZŒ¯ÊeZ¬Ì¬ve
ḋZˆuŽyZ‹,®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,¶¼veŽyZ‹,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»¶Ì^«YÊ°ŒyÄ]¶¼ve
,,,ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
|¿|‹Ä^‡Zv»{€°¸¼ŸÉY|ËZa ŽyZ‹Á{€°¸¼ŸŽyZ‹,ŠÀe¶¼veŽyZ‹ ,ŠÀeÄ]
Ä]¶¼veÁ®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»ÉZŎyZ‹Y|¬»¾Ë€eÓZ]ÉYY{ÁÊmZ‡
ÁŠÀeÄ]d‡ZˆuÉZÅ ŽyZ‹Y|¬»¾Ë€f¼¯Z] Á ,­{ ,ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
į Ê·Zu{|¿{Â] ŠÀe
cÁZn»{ Á , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
į{Y{½ZŒ¿cÔaÉZ] Ä˂ne|¿{Â] ɀf¼¯Ê°ŒyÄ]ḋZˆu ÉYY{ ¶¼ve
Y€« ŠÀe Ä] ¶¼ve Á ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ ŽyZ‹ Ä] •Â]€» ÉZÅY{€]
¾Ì]Yį{Y{½ZŒ¿Ê‡€]¾ËYY¶ZulËZf¿É|À]ž¼ |¿|‹ÊËZ‡ZÀ‹Ê°ŒyÄ]¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾Ì]Yį{Y{½ZŒ¿Ê‡€]¾ËYY¶ZulËZf¿É|À]ž¼m
½YÂÀŸÄ]Á|Àf§€³
|¿{Â]Ê°ŒyÄ]¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Á,ÃZ¼‹ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Ä ·Z˜»{»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¹ÁÁ{¹|À³,Ä¿Y{{€°¸¼Ÿ,Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹,Ê°ŒyŠÀeÉ|̸¯ÉZÅÃYÁ
[email protected]µÂXˆ»Ã|ÀˆË¿
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY½YZ°¼ÅÁZˆ¯Zy
Á €ŒÌ§ –‡Âe SSI=Stress Susceptibility Index
ZƛYÁ|‹{ZÆÀŒÌa Fisher and Maure, 1978 »
d»ÁZ¬»Ã|ÀÅ{½ZŒ¿®ËY€f¼¯ SSIY|¬»Ä¯|Àf‹Y{
Äq €Å ŽyZ‹ ¾ËY …Z‡Y €] d‡Y Ê°Œy Ä] `Ìe¿ƒ
½Á|]–ËY€‹{{€°¸¼ŸÄ]ŠÀe–ËY€‹{{€°¸¼ŸY|¬»
d‡Y€f¼¯Ê°ŒyÄ]º«ḋZˆu|‹Z] €e®Ë{‚¿ŠÀe
|¿Â‹Ê
» ŠÀ˂³ ŽyZ‹ ¾ËY –‡Âe į ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
ZŽM
{€°¸¼ŸŠÀe–ËY€‹{Z»Y|¿Y{ʼ¯Ã¬·Z]{€°¸¼Ÿ
ÓZ]{€°¸¼ŸZ]½ZÅZ̳|¿YÂeÊ
»–¬§ŽyZ‹¾ËYd‡Y{Zˁ
Ê]Zzf¿Y ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Á |À¯ [Zzf¿Y Y ŠÀe –Ìv» {
¾ËYÁd‹Y{|ÀÅYÂz¿ŠÀe½Á|]–Ìv»{Ê]Ây€ÅZœe
¶¼ve ŽyZ‹ d‡Y Ã|‹ {YÁ ½M €] į {Â] É{Y€ËY
–‡Âf» ÉÁÀÆ]
ŽyZ‹ Á TOL=Tolerance
µ{Z » \Ìe€e Ä] į MP=Mean Productivity
¾Ì´¿ZÌ» Á ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –Ìv» {€°¸¼Ÿ ¥ÔfyY
–‡Âe |ÀfˆÅ ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –Ìv» Á{ { {€°¸¼Ÿ
Rosielle and Hamblin, 1981 ¾Ì¸^»ZÅ Á ¶Ì‡Á
{»ÁY|]YŠÀe€]Y€]{ZÅ`Ìe¿ƒ¶¼veÊ]ZˁYÉY€]
½ZŒ¿ ¶¼ve ŽyZ‹ ÉÓZ] €Ë{Z¬» d§€³ Y€« Ã{Z¨f‡Y
ŽyZ‹ d‡Y ŠÀe Ä] ZÅ`Ìe¿ƒ
Ê^ˆ¿ ḋZˆu Ã|ÀÅ{
ɀ^m ž¼m –‡Âf» c Ä] ‚Ì¿ –‡Âf» ÉÁÀÆ]
¦Ë€ eŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹{`Ìe¿ƒ®Ë{€°¸¼Ÿ
STI=Stress ŠÀe ¶¼ve ŽyZ‹ |¿Z¿€§ {‹Ê
»
ŠÀ˂³ ÉY€] ÉZÌ » ½YÂÀŸ Ä] Y Tolerance Index
{¼¿ {ZÆÀŒÌa Ê°Œy ŠÀe Ä] ¶¼vf» ¹Z«Y
½ZŒ¿ ŽyZ‹ ¾ËY ÉÓZ] €Ë{Z¬» Fernandez, 1992
{ÉÁd‡YÓZ]ì·Z]{€°¸¼ŸÁŠÀe{Zˁ¶¼veÃ|ÀÅ{
ŠÀe½Á|]ÁŠÀe–Ìv»Á{{ZÅ`Ìe¿ƒ
{€°¸¼ŸÊ‡€]
¦·Y {¼¿ ºÌˆ¬e ÃÁ€³ ZÆq Ä] Y ½ZÅZ̳ ŠÀ¯YÁ
{€°¸¼Ÿ ÉYY{ –Ìv» Á{ €Å { į A ÃÁ€³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËÓZ]{€°¸¼ŸÄ¯ BÃÁ€³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
[|ÀfˆÅÊËÓZ]
į C ÃÁ€³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
k |¿Y{ ŠÀe ½Á|] –Ìv» {
ÃÁ€³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
{|¿Y{ŠÀe–Ìv»{Ê]Ây{€°¸¼Ÿ
ŽyZ‹ |¿Y{ –Ìv» Á{ €Å { ÊÀÌËZa {€°¸¼Ÿ į D
GMP=Genomic Mean ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ»
Fernandez, 1992 |¿Z¿€§ –‡Âe Productivity
{ZÆÀŒÌaÊ°ŒyŠÀeÄ]¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Ê]ZˁYÉY€]
®Ì°¨e{–‡Âf»ÉÁÀÆ]
Z]ĈËZ¬»{ŽyZ‹¾ËY|‹
Ä»|¬»
{¾ÌXeÁ€aÁɃ€¿Y¾Ì»PeÃ|‹ÄfyZÀ‹ž]ZÀ»YÊ°Ë
Triticum Ê¿ÁZ¯Z» ¹|À³ ZË ¹ÁÁ{ ¹|À³ ½ZÆm
¹|À³ |‹Z]Ê
» turgidum L. subsp. Durum Desf
{‹Ê
»dŒ¯ZÌ¿{‚Ìy¹|À³ ÊuY¿ |{ {¹ÁÁ{
{Ã|‹ dŒ¯¹ÁÁ{¹|À³YZf°Å½Â̸̻ YŠÌ]
cY€uÄm{Áʳ|¿Z]–ËY€‹dveÉYÄ¿Y€fË|»ÊuY¿
ZŵZ‡¹Z¼e{Yʳ‚]ÁÊÀÌ]ŠÌa¶]Z«€Ì£cY€Ì̤e
Z]¹ÁÁ{¹|À³Nachitet al., 1998 |¿{Y{½ZŒ¿
Ê¿ZÆm|Ì·Âe½Y‚Ì»ÉYY{dŒ¯€Ët˜‡Zf°Å½Â̸̻
{¾e Ê¿ZÆm{€°¸¼Ÿ–‡Âf»Á¾e½Â̸̻ » µZ‡ { Zf°Å
¹|À³ USDA, 2009 |‹Z]Ê
ZŹ|À³
€ËZ‡Á½Z¿¹|À³Ê·Â¼ »¹|À³ Ä]d^ˆ¿¹ÁÁ{
€e¹ÁZ¬»
Ê°Œy 0ZÂy ÊËYÂÅ Á [M |ŸZˆ»Z¿ –ËY€‹ Ä]
d‡Y€eZ³Z‡®Œyļ̿ÊËYÂÅÁ[M–ËY€‹Z]Ád‡Y
€Ì£ÁÃ|¿ ÉZŊÀe
ļÅÄq€³YSrivastava, 1984
Z»Y |¿Â‹Ê
» [ˆv» |Ì·Âe ŠÅZ¯ ºÆ» ¶»YŸ Y Ã|¿
{€°¸¼Ÿ€] įd‡YÉYÃ|¿€Ì£ ¶»ZŸ ¾Ë€eºÆ»Ê°Œy
[MÄ]ʇ€f‡{ Arauset al., 2002 {Y{ €ÌiPe¹|À³
Ê°Œy |ÀËM€§ Á d‡Y {Á|v» ½ZÆm •Z¬¿ Y ÉZ̈] {
ʘÌv»ŠÀe ¾Ë€ežËZ‹€´Ë{ʘÌv»¶»ZŸ€ÅY€fŒÌ]
ºË{ ÉZŖÌ
v» ʟY Äy€q Y Ê¿Z» €Å { į d‡Y
€œ¿ Ä] Rajaram et al., 1996 |f¨Ì] ©Z¨eY |¿YÂeÊ
»
dve ÉZŖÌ
v» { ZÅ`Ìe¿ƒ Ê^ˆ¿ {€°¸¼Ÿ |‡Ê
»
{ ʟÁ€‹ ʬ¿ [¸˜» –ËY€‹ Á Ê°Œy ŠÀe –ËY€‹
¶]Z« €Ì£ ºË{ –ËY€‹ ÉY€] [¸˜» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËZ‡ZÀ‹
¶Ìˆ¿Zfa į {Y{ {ÂmÁ ª§YÂe ¾ËY |‹Z] ÊÀÌ] ŠÌa
į Ê·Zu{d‡Y|À»{‡ºËÔ»ŠÀedveÓZ]{€°¸¼Ÿ
ÓZ] Ê°Œy ¶¼ve Á º¯ {€°¸¼Ÿ ¶Ìˆ¿Zfa Z] ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
|À‹Z]Ê
» |À»{‡ d‡Y |Ë|‹ ŠÀe į Ê»Z´ÀÅ 0ÓZ¼fuY
Voltas et al. Panthuwan et al., 2002
ŠÀ¯YÁ Ê]ZˁY ÉY€] ʨ¸fz» ÉZʼnÁ
½ÂÀ¯ Ze
{» Á Ã|‹ Y|]Y ZŊÀe
Y¿Y Ä] d^ˆ¿ ʟY ½ZÅZ̳
ʨ¸fz» ÉZÅ ŽyZ‹ Á Äf§€³ Y€« ½Y€³{Y„¿Ä] Ã{Z¨f‡Y
ÁŠÀe–ËY€‹dve¾Ì »`Ìe¿ƒ®ËZf§tˀŒeÉY€]
‚Ì¿\‡ZÀ»[Zzf¿YŽyZ‹d‡YÃ|‹{ZÆÀŒÌaŠÀe€Ì£
Á{€Å{YÓZ]{€°¸¼ŸZ]ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
įd‡YʐyZ‹
|À¯‚ËZ¼f»ZÅ`Ìe¿ƒ€ËZ‡YŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹
ŠÀe Ä] ḋZˆu ŽyZ‹ Fernandez, 1992
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡cÔ£cZ¬Ì¬ve
|Àf§ZË{ Á Ã{Y{ Y€« ʇ€] {» Ê°Œy ¶¼ve Ê]ZˁY
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ŠÀe Ä] ḋZˆu ÉZÅ ŽyZ‹ į
ÉY€] ZŎyZ‹
¾Ë€e\‡ZÀ»
ŠÀe ¶¼ve Á ÉÁÀÆ]
ŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹Á{€Å{¹ÁZ¬»¹Z«YÊËZ‡ZÀ‹
Yahoueian et al., ½YZ°¼Å Á ½ZÌËÂÅZË |ÀfˆÅ
Á ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ ŽyZ‹ ‚Ì¿ 2006
€e€] ÉZÅ ŽyZ‹ ½YÂÀŸ Ä] Y Ê°Œy Ä] ¶¼ve ŽyZ‹
½YZ°¼ÅÁÉ|¼v»–‡ÂeįÉYÄ ·Z˜»{|¿{€¯Ê§€ »
ŽzŒ» d§€³ ¹Zn¿Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÉÁ €]
Á –‡Âf» ÉÁÀÆ]
,ŠÀe ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ į |Ë{€³
Z]ÊËZÅ`Ì
e¿ƒÊËZ‡ZÀ‹Ä]{Z«ÉÁÀÆ]
ʇ|Àž̴¿ZÌ»
Ê»Z´ÀŊÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹Á{€Å{ÓZ]{€°¸¼Ÿ
–‡Âf»ÉÁÀÆ]
ŽyZ‹Á|ÀfˆÅ,d‡Y–‡Âf»ŠÀeį
ÉZÅ`Ìe¿ƒ
[Zzf¿Y ÉY€] ŽyZ‹ ¾Ë€e\‡ZÀ»
½YÂÀŸ Ä]
|‹ ÊËZ‡ZÀ‹ –‡Âf» ŠÀe –ËY€‹ Ä] Z³Z‡
½YZ°¼Å Á Ê^·Z— Mohammadi et al., 2010
¹|À³ÉZžËÓÉÁÄ ·Z˜»Z]‚Ì¿Talebi et al, 2009
¾Ì´¿ZÌ» ÉZŎyZ‹ į |¿|̇ ÄnÌf¿ ¾]Y Ä] ¹ÁÁ{
¶¼ve ŽyZ‹ Á –‡Âf» ÉÁÀÆ]
,ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ
ÉZÅ ¾ËÓ ÊËZ‡ZÀ‹ ÉY€] Ê]¸˜» ÉZÅ ŽyZ‹ Ê°Œy
…Z‡Y €] |ÀfˆÅ ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –ËY€‹ dve ¹|À³
{ Falahi et al., 2011 ½YZ°¼ÅÁÊuÔ§ ÉZÅÄf§ZË
¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ ¾ËÓ Ê°Œy ŠÀe ¶¼ve Ê]ZˁY
µZ]€£ ÉY€] ZŎyZ‹
¾Ë€e\‡ZÀ»
į |Ë{€³ ŽzŒ»
ÉZÅ ŽyZ‹ŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹{ZÅ ¾ËÓ½{€¯
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,Ê°Œy Ä] ¶¼ve ,–‡Âf» ÉÁÀÆ]
Á ʇ Ä ·Z˜» { |ÀfˆÅ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÀÆ]
{€°¸¼Ÿ¶«Y|u €eÓZ] YSIZ]Ê»Z«Y½YZ°¼ÅÁÃ{€»Ä‡
–ËY€‹{Y{€°¸¼Ÿ¾Ë€eÓZ]ÁŠÀe ½Á|]–ËY€‹{Y
Siosehmardeh et al., 2006|¿{Y{½ZŒ¿ŠÀe
½ZÅZ̳ |‹ Ã|ÀÀ¯ {Á|v» ¶»ZŸ ¾Ë€eºÆ» 0ӏY
Á®ŒyÊuY¿{½Y€ËYʓYY€fŒÌ]|‹Z]Ê
»[M{Â^¼¯
įÊËZÅ`Ìe¿ƒ
¾ÌÌ e¾ËY€]ZÀ]Á|¿YÃ|‹ž«YÁ®Œyļ̿
¶]Z« 0Zf^ˆ¿ {€°¸¼Ÿ ÄWYY Ä] {Z« Ê]M º¯ –ËY€‹ dve
0DWVXR d‡Y ÉÁ€“ ɀ»Y ,|À‹Z] Ê·Â^«
Y‚ÅÄ·Z‡€Å½Y€ËY{Islami et al., 2004
{Á|uį{Y{ZfyY¹ÁÁ{¹|À³d‹Z¯Ä]Zf°Å
¹|À³d‹Z¯ ª—ZÀ»€j¯YÁd‡YºË{cÄ]½M |{
Ã|‹ž«YÁŒ¯µ|f »Á€Ìˆ»€³Ä¼Ì¿ª—ZÀ»{¹ÁÁ{
¾ÌÀr¼Å d‡Y Y{Ây€] ɀeÓZ] c|« Y ZÅ`Ìe¿ƒ
¹Z¿ Ä] Y ɀ´Ë{ ŽyZ‹ Fernandez, 1992 |¿Z¿€§
ÄWYY HAM=Harmonic Mean ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ»
{» ŠÀe –ËY€‹ { ZÅ`Ìe¿ƒ
[Zzf¿Y ÉY€] į {Y{
{€°¸¼Ÿ ÉY|ËZa ŽyZ‹ {€Ì³Ê
» Y€« Ã{Z¨f‡Y
Á Z»Ô‡Â] –‡Âe YSI=Yield Stability Index
½YÂÀŸÄ]Bouslama and Schapaugh, 1984­ZaZ‹
Ä] ¹ÁZ¬» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËZ‡ZÀ‹ ÉY€] Ê^‡ZÀ» ŽyZ‹
ŠÀe–ËY€‹{{€°¸¼ŸŽyZ‹¾ËY|‹{ZÆÀŒÌaÊ°Œy
|À¯Ê
»Ê]ZˁY½MŠÀe€Ì£{€°¸¼ŸÄ]Äfˆ]YÁYº«®Ë
Zœf¿Y €eÓZ] {€°¸¼Ÿ ÉY|ËZa ŽyZ‹ Z] Ê»Z«Y ¾ËY€]ZÀ]
{€°¸¼Ÿ ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –ËY€‹ Á{ €Å { į {ÁÊ
»
YI=Yield {€°¸¼Ÿ ŽyZ‹ |À‹Z] Äf‹Y{ ɀeÓZ]
É|À] Ä^e ŠÀe {€°¸¼Ÿ …Z‡Y €] –¬§ Y ¹Z«Y index
Á{ €Å { ÓZ] {€°¸¼Ÿ Z] ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾ËY€]ZÀ] |À¯Ê
»
|Å{Ê
¼¿ ŽÌzŒe Y ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –ËY€‹
½YZ°¼Å Á Z̿ɂ˂Ÿ Siosehmardeh et al., 2006
Á ʟÂÀ» ¹Z«Y ʇ€] Z] Azizinia et al., 2005
į {Y{ ½ZŒ¿ ŠÀe ½Á|] Á ŠÀe –ËY€‹ { ¹|À³ Ê»Â]
Á ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ ŽyZ‹
ÉZŎyZ‹ ¾Ë€fÆ] ½YÂÀŸ Ä] Ê°Œy ¶¼ve ŽyZ‹
ÉYY{ Á ¶¼vf» ¹Z«Y [Zzf¿Y ÉY€] Ê°Œy Ä] d»ÁZ¬»
Khezri ½YZ°¼ÅÁÉÁY€¨ŸÉ€”y|‹Z]Ê
»ÓZ]{€°¸¼Ÿ
¹Z«YYÉ{Y| eʇ€]œÀ»Ä]Afravi et al., 2010
,®ËƒÂ·ÂÀ§cZ¨Êy€]€œ¿Y¹ÁÁ{¹|À³ÉZneÁÊ»Â]
Ê°Œy Ä] d»ÁZ¬» Z] –^e€» ®ËƒÂ·Â§» Á ®ËƒÂ·Â˂̧
ŽyZ‹ į |¿{Y{ ½ZŒ¿ µZ»€¿ Á Ê]M ŠÀe –ËY€‹ dve
¾Ì´¿ZÌ» ,–‡Âf» ÉÁÀÆ] ,®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» ÉZÅ
Z̈]Ád^j»Ê´fˆ^¼ÅÊ°Œy¶¼veŽyZ‹Áʇ|ÀÅ
Ä]Á|¿Y{ŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹{{€°¸¼ŸZ]ÊËÓZ]
Á ʇ|¬» |¿|‹ ÊËZ‡ZÀ‹ ZŎyZ‹
¾Ë€fÆ] ½YÂÀŸ
Ê]ZˁYœÀ»Ä] Moghadasi et al., 2009 ½YZ°¼Å
¹|À³ÉZÅ ¾ËӮ˃·§»cZ¨Êy€]ÁÄ¿Y{{€°¸¼Ÿ
¾Ì´¿ZÌ»,ŠÀe¶¼veÉZÅ ŽyZ‹ į|¿{Y{½ZŒ¿¹ÁÁ{
Z]ÊËÓZ]Ê´fˆ^¼Å–‡Âf» ÉÁÀÆ]
Á ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ
¾ËY€]ZÀ]|¿Y{ŠÀe½Á|]ÁŠÀe–ËY€‹dveÄ¿Y{{€°¸¼Ÿ
¶¼vf»ÉZÅ ¾ËӊÀ˂³ÉY€] ZŎyZ‹
¾ËYY ½YÂeÊ
»
Hatim et ½YZ°¼ÅÁºÌ˜u{¼¿Ã{Z¨f‡YÊ°ŒyÄ]
ÉY€] Y½Z¿¹|À³¦¸fz» ÉZÅ ¾ËÓ Á¹Z«Y al., 2008
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY½YZ°¼ÅÁZˆ¯Zy
ÉY€] ‚Ì¿ ÉY{€‡ |ÅZ‹ º« Y ºË{ cZ¬Ì¬ve Ĉ‡Â»
º« ½Z¿ ¹|À³ {‹Ê
» Ã{Z¨f‡Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ sԏY
ʼË|« Z̈] ÊuԏY Ĭ]Z‡ į d‡Y Ê»Z«Y Y ÉY{€‡
Á [Zzf¿Y Œ¯ [€£ Ê»Â] ÉZÅ Ã{Âe ¾Ì] Y Á Äf‹Y{
{dŒ¯{»½Z¿¹|À³º«¾Ë€eºÆ»Ád‡YÃ|‹Ê§€ »
Sadeghzadeh d‡Y Œ¯ ºË{ €Ì‡{€‡ ª—ZÀ»
Ahari, 2006
Z]ʧ{Ze¶»Z¯ ÉZŭ¸]
s€—\·Z«{ ŠËZ»M
ÃZ´fˆËY { ʸ̼°e ÉZÌ]M Á ºË{ –ËY€‹ Á{ { Y€°e
ÃZŒ¿Z»€¯{ž«YÁ{ÁY€‡Œ¯ºË{ɁÁZŒ¯cZ¬Ì¬ve
ÊËZ̧Y€¤mµÂ—,Ĭ̫{ÁÄm{ÊËZ̧Y€¤m‘€ŸZ]
,ZË{ t˜‡ Y €f» Z¨eY ,Ĭ̫{ Á Äm{ d§Z] Á €f» ʸ̻ Ä¿ZÌ·Z‡ –‡Âf» ʳ|¿Z] ½Y‚Ì»
|‹Y€mY ʟYµZ‡{ʇ ʻ· ­Zy
Œ¯ºË{ɁÁZŒ¯cZ¬Ì¬veÃZ´fˆËYÊËYÂÅÁ[M–ËY€‹
Ã|»M µÁ|m{ ʟYµZ‡{{ÁY€‡
–‡Âf» µZ‡ ʇZÀ‹YÂÅ Z»M ª]Z˜» d‡Y
ÃZ»{Y{€y{{Y€³Ê
f¿Z‡Äm{ª¸˜»ÉZ»{¾Ë€eÓZ]
€]Y€]ÃZ»¾¼Æ]{ª¸˜»ÉZ»{ ¾Ë€e¾ÌË
Za–‡Âf»Á
€yYÁY¶§€yYÁY{Z»{ŠËY‚§Y d‡Y {Y€³Ê
f¿Z‡Äm{
ž˜« Z] 0Ó¼ » į Ĭ˜À» ¾ËY { ÃZ» €Ìe Ze dŒÆ^Ë{Y
ÄmY»ʰŒyŠÀeZ]YºË{dŸYd‡YÃY€¼Åʳ|¿Z]
¹Ó –ËY€‹ ½{ÁM ºÅY€§ œÀ» Ä] ¾ÌÀr¼Å {Z‡Ê
»
Ŀ³ pÌÅ Y ºË{ dŒ¯ { Ê°Œy ŠÀe µZ¼ŸY ÉY€]
ÉZŽYZ]
Ä] Z°eY Z] ZÆÀe dŒ¯ Á |Ë{€´¿ Ã{Z¨f‡Y ÉZÌ]M
ĸu€»½ÂqºË{–ËY€‹{¾ËY€]ZÀ]|‹¹Zn¿Y‚ÌËZa¶§
ÊËZÆf¿Y ÉZŊÀe
Z] ÃZ̳ ®ËƒÂ·Â˂̧ ½|̇ Ze ÊÅ|¸³
{{‹Ê
»ÄmY»{€°¸¼Ÿd§YZ]ÃZ̳ †ad‡Y¥{Z»
Z] ¥{Z» į ÃZ̳ ÊËZÆf¿Y ŠÀe ĸu€» { Ê]M dŒ¯
d‡Y ®ËƒÂ·Â˂̧½|̇Ze ĸ^À‡Âƛ ÊÅ|¸³Ä¸u€»
½Y‚Ì» Ä]ĸu€»€Å Áʸ̼°eÉZÌ]Mĸu€»Á{Ä]¹Y|«Y
{ ¾ËY€]ZÀ] |Ë{€³ Ê¿YZ] ÉZÌ]M ‰Á Ä] €f»Ê¸Ì»
{ ÉZÌ]M Z] ÃZ̳ {€°¸¼Ÿ d§Y ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹
Z] ÃZ̳ Á {‹Ê
» ½Y€^m ʳ|̇ Á ÊÅ|¸³ ĸu€»
{‹Ê
¼¿ÄmY»ÊËZÆf¿YÉZŊÀe
Êf‡{cÄ]µZ‡½Z]M¶ËYÁY{~]d‹Z¯
Z] dŒ¯ ¦Ë{ ¶»Z‹ ʌËZ»M |uYÁ €Å Á |‹ ¹Zn¿Y
µÂ—ÁºË{–ËY€‹{€f» µÂ—Á€f»Êf¿Z‡ ĸZ§
d‹Z¯ º¯Y€e Z] ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ { €f» Ministry of Jehad-E-Agriculture, 1997 d‡Y
¹|À³dŒ¯€Ët˜‡¾Ë€fŒÌ]į¾ËYÄ]ÄmÂeZ]¾ËY€]ZÀ]
ŠÅÁ„a¾ËYY¥|ŽYÂeÊ
»|‹Z]Ê
»ºË{ÊuY¿{¹ÁÁ{
€œ¿ Y ¹ÁÁ{ ¹|À³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Ê°Ìf¿ƒ ÂÀe Ê]ZˁY Y
¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ ¾Ë€e\‡ZÀ»
[Zzf¿Y ,Ê°Œy ¶¼ve
Ê°Œy ŠÀe Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`ÌeÂ
¿ƒ ÊËZ‡ZÀ‹ Á Ê°Œy
{€¯½YÂÀŸ
ZʼnÁ
Á{Y»
Á ŠÀe ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ ʇ€] œÀ» Ä]
{Ê°ŒyŠÀe–ËY€‹Ä]¶¼vf» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËZ‡ZÀ‹
º« ,¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌa`Ìe¿ƒ Y ,¹ÁÁ{¹|À³
º«®ËÁ ÊmZ‡Á­{|ÅZ‹½YÂÀŸÄ]¹ÁÁ{¹|À³
ÉZÅ`Ìe¿ƒ
|‹ Ã{Z¨f‡Y ÉY{€‡ ½Z¿ ¹|À³ |ÅZ‹
ž«YÁ{ªÌ¬ve¾ËY{ʇ€]{» ¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌa
ÊuԏYÉZÅÄ»Z¿€]{į|ÀfˆÅÊuԏY{Y»YÊW‚m
ÉY€] {ÁY€‡ Œ¯ ºË{ ɁÁZŒ¯ cZ¬Ì¬ve Ĉ‡Â»
[Zzf¿Y ªÌ¬ve¾ËYÉY€]ÁÃ{Â]ʇ€]dveºË{–ËY€‹
{€‡ µ|f » ª—ZÀ» { Ê»Â] ¹Z«Y Y ­{ º« |¿|‹
{Y{²¿Ä]Ê^ˆ¿d»ÁZ¬»Ád‡YÃZŒ¿Z»€¯½Zf‡Y½Y€ËY
ÉY{€‡ º« Y ɀf¼¯ {€°¸¼Ÿ į d‡Y Ê·Zu { ¾ËY
{‹Ê
»dŒ¯0Z” ]{Á|v»Z̈]t˜‡{¾ËY€]ZÀ]Äf‹Y{
Ĉ‡Â» d¿ÁZ » –‡Âe µZ‡ { ÊmZ‡ º«
\‡ZÀ» º« ¾ËY |Ë{€³ ʧ€ » ºË{ ɁÁZŒ¯ cZ¬Ì¬ve
–ËY€‹ÉY€]¹€³µ|f »Á{€‡µ|f »ª—ZÀ»{dŒ¯
ÉYY{ Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ €œ¿ Y Á Ã{Â] ʸ̼°e ÉZÌ]M Á ºË{
¾ËY|‹Z]Ê
»ÉY{€‡Á­{¹Z«YZ]ɀ̴¼Œq¥ÔfyY
,[Âyd̨̯,€fŒÌ]|Ì·Âe¶Ìˆ¿Zfa¾f‹Y{¶Ì·{Ä]º«
d»ÁZ¬» Á ʳ|Ì]YÂy Ä] d»ÁZ¬» ,Ê°Œy ŠÀe Ä] ¶¼ve
d‹Z¯Áʧ€ »ÉY€]®ÅŻÁ²¿ZÅÉZ¼Ì
]¶]Z¬»{
ÉZź̸«Y ½YZ]€a ª—ZÀ» Á ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ {
ÁÉ|¼v»|Ë{€³[Zzf¿YºË{¹€³µ|f »Á{€‡ª—ZÀ»
ʧ€ » Á €e€] ¹ÁÁ{ ÉZŹ|À³
ʧ€ » ,½YZ°¼Å
Z]ÁÃ{Â]½Z¿M–‡Âe½M‰€Ë~a¹‚¸fˆ»½YÁZŒ¯Ä]½M
¹|À³Z]YÃ|‹Ê§€ » ÉZŹ|À³
½YÁZŒ¯Ä°ÀËYÄ] ÄmÂe
{€‡µ|f »ª—ZÀ»{Á|ÀÀ¯Ê
»ÄˆËZ¬»ÉY{€‡º«½Z¿
Ä̬]Y€eµÂv»€aÉY{€‡º«½Z¿¹|À³ÃZŒ¿Z»€¯¶j»
¹|À³ Ä] d^ˆ¿ ¹ÁÁ{ ÉZŹ|À³ dˆËZ]Ê
» ,d‡Y ¹Z«Y
É{Y„¿ Ä] ÉZÅ Ä»Z¿€] { Y~· |‹Z] Äf‹Y{ ɀe€] ÉY{€‡
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡cÔ£cZ¬Ì¬ve
Ä ·Z˜»{»ÉZÅ`Ìe¿ƒÊ³„ËÁ
µÁ|m
Table 1. The characteristic of studied genotypes
¹Z¿|¯
PŒÀ»
`Ìe¿ƒÃZ¼‹
¹Z¿|¯
Code/Name
Origin* Genotype No.
Code/Name
Origin
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
ADYT106-1-1D
ADYT106-4-1D
ADYT106-15-1D
ADYT106-18-1D
ADYT106-20-1D
ADYT206-1-1D
ADYT206-4-1D
ADYT206-3-1D
ADYT206-5-1D
ADYT206-9-1D
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
ADYT206-18-1D
ADYT206-20-1D
ADYT306-4-1D
ADYT306-5-1D
ADYT306-9-1D
ADYT306-10-1D
ADYT306-13-1D
ADYT306-14-1D
Saji
Zardak
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
DARSI
11
12
ADYT206-11-1D
ADYT206-15-1D
DARSI
DARSI
23
Sardari
DARSI
`Ìe¿ƒÃZ¼‹
Genotype No.
*
PŒÀ»
*
DARSI= Dryland Agricultural Research Sub-Institute
ʟYµZ‡{{ÁY€‡ºË{ɁÁZŒ¯cZ¬Ì¬veÃZ´fˆËYʇZÀ‹YÂÅZ»MµÁ|m
Table 2. Meteorological details in Dray land Agricultural Research Sub-Institute (Sararood) for 2010-2011
cropping season
ʳ|¿Z]
{Y€³Ê
f¿Z‡Äm{ª¸˜»ÉZ»{ Äm{Z»{–‡Âf» Á{Y| e
d]—
ʸ̻€Ìz^e
0
Absolute
temperature
(C
)
€f»Ê¸Ì»
Ê^ˆ¿
€f»
{Y€³Ê
f¿Z‡
½Y|À^zË
º¼ÌÀÌ»º¼Ë‚¯Z»
Precipitatio
Mean
No.
Relative
Evaporation
Month
ÃZ»
Min
Max
temperature
(mm)
n (mm)
freezing moisture
days
(%)
October
0.8
4
34.2
19.9
0
37
204
€Æ»
November
23.8
0
28.6
13.4
0
46.5
110.5
½Z]M
December
24.1
-4
21
8.2
21
47
0
}M
January
45.5
-6
13.4
3.8
16
68.5
0
É{
February
69.4
-10
13.6
2.1
22
69.3
0
¾¼Æ]
March
35.3
-7
23.2
7.2
15
53
0
|À¨‡Y
April
50.7
93.4
-2.4
25.8
11.4
3
48.6
¾Ë{Á€§
May
92.5
3.4
29
15.7
0
59.3
117
dŒÆ^Ë{Y
June
0.4
5.2
39
22.5
0
26.3
335.5
{Y{€y
Ä]ÄmÂeZ]­ZyÊfyYÂÀ°Ë€Ì£–ËY€‹ÁÃ{Â]µ€fÀ¯dve
¾ËY€]ZÀ] |f§YÊ
» ©Z¨eY €f¼¯ ZÅÃZ´fˆË
Y tÌv dˀË|»
µZ‡{Á{€Ì³Ê
»¹Zn¿Y Z]®ËµZ‡|Àq€Å­Zy½Â»M
­Zy ½Â»M d§€³ c ʇ€] ¾ËY į d‡YÃ|Œ¿¹Zn¿Y
Á†¿ZËYÁÄ˂ne¹Zn¿YÉY€]MSTAT-CY€§Y¹€¿Y
{¾°¿Y{ÉYÄÀ»Y{|Àq½Â»M‰ÁÄ]Zž̴¿Z̻ĈËZ¬»
ŽyZ‹¾Ì]Ê´fˆ^¼Å¶Ì¸veÉY€]ÁµZ¼fuYt˜‡
º‡ ,ʸ̼°eÉZÌ]MÁ ºË{{€°¸¼ŸÁÃ|‹Ä^‡Zv»ÉZÅ
YcÔaÉZ]ÁʸYÉZÅĨ·R»Ä]Ä˂ne,É| ]ćY{¼¿
¾Ì] –]YÁ Ä ·Z˜» ÉY€] |‹ Ã{Z¨f‡Y SPSS Y‚§Y ¹€¿
ÉZ] |‹ Ã{Z¨f‡Y cÔaÉZ] ʰ̧Y€³ ºÌ‡€e Y ZŎyZ‹
•Â˜y µÂ— ½{Â] €f¼¯ ¶Ì·{ {Â] ž]€» €f» { ÄeÂ]
,ºË{ –ËY€‹ Ä] d^ˆ¿ ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ { d‹Z¯
ºfˆÌ‡ {ÂmÁ ,ʌËZ»M Ã{Z» ĸ¼m Y ž]ZÀ» dË{Á|v»
ÃZ´fˆËY { cZŒËZ»M {Zˁ {Y| e Á {Á|v» ÉZÌ]M
ĈËZ¬» ÉZÀ^» į d‡Y Ê·Zu { ¾ËY Á Ã{Â] ÊeZ¬Ì¬ve
®Ë,ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹Á{€Å{{€°¸¼ŸÉY€]
{Â]ž]€»€f»
Á{½Y‚Ì»Ä][Â°¿Z»Š¯oZ«Z]d‹Z¯Y¶^«Á~]
­Zy ½Â»M lËZf¿ Ä] ÄmÂe Z] |¿|‹ ʿ¨Ÿ|“ Y‚Å {
,½ƒÁ€fÌ¿ ž^À» ½M { į N30P30 É{¯ µÂ»€§ ,ğ‚»
|‹Ã{Z¨f‡Y,{Â]¶bˀecZ¨ˆ§€a‡,cZ¨ˆ§ž^À»ÁÃÁY
ɁÁZŒ¯ cZ¬Ì¬ve ÉZÅ ÃZ´fˆËY –ËY€‹ į ÊËZn¿M Y
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY½YZ°¼ÅÁZˆ¯Zy
…Z‡Y€]Ê°Œy¶¼veʼ¯ÉZŎyZ‹ (YP) ʸ̼°e
|¿|‹Ä^‡Zv»¶Ë}–]YÁ
ZfyZ‡Ê]ZˁYÁcZŸÔ—YÄ˂neÉY€]É|̨»Y‚]Y cÔa
Y Ã{Z¨f‡Y Z] Gabriel, 1971 d‡Y ħ€— Á{ †Ë€eZ»
Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ
ÉZÌ]M Á (YS) ºË{ –ËY€‹ { ZÅ`Ìe¿ƒ
ଵିሺଢ଼ ିଢ଼ ሻ
ൌ ଵିሺଢ଼തതതത౏ିଢ଼തതതതౌ ሻ ሺ‹•Š‡”ƒ†ƒ—”‡ǡ ͳͻ͹ͺሻ
౏
ౌ
ൌ ୔ െ ୗ ሺ‘•‹‡ŽŽ‡ƒ†ƒ„Ž‹ǡ ͳͻͺͳሻ
ൌ
ൌ
ଢ଼౏ ାଢ଼ౌ
ሺ‘•‹‡ŽŽ‡ƒ†ƒ„Ž‹ǡ ͳͻͺͳሻ
ଶ
ଢ଼౏ ൈଢ଼ౌ
ሺ‡”ƒ†‡œǡ ͳͻͻʹሻ
തതതതത
ሺଢ଼ౌ ሻమ
ൌ ඥሺୗ ൈ ୔ ሻሺ‡”ƒ†‡œǡ ͳͻͻʹሻ
ൌ
ଢ଼
ଶሺଢ଼ౌ ൈଢ଼౏ ሻ
ሺ‡”ƒ†‡œǡ ͳͻͻʹሻ
ଢ଼ౌ ାଢ଼౏
ൌ ଢ଼౏ ሺ‘—•Žƒƒƒ†…Šƒ’ƒ—‰Šǡ ͳͻͺͶሻ
ౌ
ଢ଼
ൌ ଢ଼ഥ౏ ሺ
ƒ˜—œœ‹‡–ƒŽǤ ǡ ͳͻͻ͹ሻ
౏
Ê°Œy¶¼ve|À‹Z]€e®q¯
ŠÀeÄ]ḋZˆuÁ¶¼ve
ZŎyZ‹
¾ËY …Z‡Y €] Y~· d‡Y €fŒÌ] ZÅ`Ìe¿ƒ
[Zzf¿Y Á ,­{ , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
{€°¸¼Ÿ–‡Âf»¾f‹Y{º£€Ì¸Ÿ­{º«¾ËY€]ZÀ] |¿|‹
½YÂÀŸÄ] ZŎyZ‹
¾ËYZ]ʸ̼°eÉZÌ]M–ËY€‹{¾ÌËZa
¶Ì‡Á|Ë{€³Ê§€ »Ê°Œy¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒYÊ°Ë
¶¼ve ŽyZ‹ Äq €Å į |¿{¼¿ {ZÆÀŒÌa ¾Ì¸^»ZÅ Á
Á €f¼¯ `Ìe¿ƒ Ê°Œy Ä] ḋZˆu |‹Z] €e®q¯
€] Rosielle and Hamblin, 1981 d‡Y €e[¸˜»
Á ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ» ,ŠÀe Ä] ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ …Z‡Y
, , , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ»
®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ» ŽyZ‹ …Z‡Y€]Á ÁÊmZ‡ Á,,ÊmZ‡,,ÃZ¼‹ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÉZÅ`Ìe¿ƒ
º«¾ËY€]ZÀ] |¿{Y{ZfyY{Ây Ä]YY|¬»¾Ë€eÓZ] ÁºË{–ËY€‹Á{€Å{ÓZ]0Zf^ˆ¿{€°¸¼Ÿ¾f‹Y{Z]ÊmZ‡
Z]Ä¿Y{{€°¸¼Ÿ€œ¿Y€Ì´¼Œq¥ÔfyY Á ʸ̼°eÉZÌ]M
Yʰ˽YÂÀŸÄ] ZŎyZ‹
¾ËYZ]ÉY{€‡Á­{¹Z«Y
|Ë{€³Ê§€ »Ê°Œy¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÃZ³€Åʇ€] ¾ËY{Äf§Z°] ÉZʼnÁ
…Z‡Y€]
¾Ì´¿ZÌ» ,ŠÀe Ä] ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ ÉYY{ ÊbÌe¿ƒ
®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ»Á ÉÁÀÆ]
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
ŠÀe Ä] ḋZˆu Á ¶¼ve €Ë{Z¬» Y Á Ã{Â] ɀfŒÌ]
¶¼ve |‹Z] Y{Ây€] ZÅ`Ìe¿ƒ
€ËZ‡ Ä] d^ˆ¿ ɀf¼¯
Ä] ÄmÂe Z] d‹Y{ |ÅYÂy ŠÀe –ËY€‹ Ä] d^ˆ¿ ɀfÆ]
{{€°¸¼Ÿ\Ìe€eÄ]തതത
ୗ Áതതത
୔ ,ୗ ,୔ ,–]YÁ¾ËY{
¾Ì´¿ZÌ» ,ºË{ –ËY€‹ { {€°¸¼Ÿ ,ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹
¾Ì´¿ZÌ» Á ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ { ZÅ`Ìe¿ƒ
{€°¸¼Ÿ
|‹Z]Ê
»ºË{–ËY€‹{ZÅ`Ìe¿ƒ
{€°¸¼Ÿ
hv]ÁlËZf¿
½ZŒ¿ µÁ|m { Ä ·Z˜» {» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ʳ„ËÁ
ÉY€] †¿ZËYÁ Ä˂ne lËZf¿ …Z‡Y €] d‡Y Ã|‹ Ã{Y{
t˜‡ { ÉY{ ÊÀ » ¥ÔfyY , µÁ|m Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ
–ËY€‹Á{€Å{Ä ·Z˜»{»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾Ì]µZ¼fuY
¶ZulËZf¿d‹Y{{ÂmÁ ʸ̼°eÉZÌ]MÁ ºË{ʘÌv»
µÁ|m{ŠÀeÄ]¶¼ve¦¸fz»ÉZŎyZ‹{ÁM€]Y
ºË{–ËY€‹{Ä¿Y{{€°¸¼Ÿ–‡Âf»¾Ë€fŒÌ]d‡YÃ|»M
Ä] Á ÊmZ‡ , , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
Ä] ª¸ f»
{¹€³ ,ž]€»€f»{¹€³ €Ë{Z¬»Z]\Ìe€e
€f»{¹€³ Áž]€»€f»{¹€³ ,ž]€»€f»
Y€« bÁ a…Ô¯{¾Ì´¿Z̻ĈËZ¬»{Á |‹Z]Ê
»ž]€»
ž]€»€f»{¹€³ Z]‚Ì¿ ÃZ¼‹`Ìe¿ƒ |¿Y{
Y€« j …Ô¯{Á d‹Y{YÄ¿Y{{€°¸¼Ÿ–‡Âf»¾Ë€f¼¯
{€°¸¼Ÿ–‡Âf»¾Ë€fŒÌ] ʸ̼°eÉZÌ]M–ËY€‹{{Y{
ž]€»€f»{¹€³Z]ÃZ¼‹`Ìe¿ƒÄ]ª¸ f»Ä¿Y{
Ä] •Â]€» Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ –‡Âf» ¾Ë€f¼¯ Á a …Ô¯
ž]€» €f» { ¹€³ Z] ­{ ÃZ¼‹ `Ìe¿ƒ
ÉZÅ ŽyZ‹ Äq €Å į ¾ËY Ä] ÄmÂe Z] {Â] g …Ô¯
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡cÔ£cZ¬Ì¬ve
Ä ·Z˜»{»ÉZÅ`Ìe¿ƒÉY€]ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹dveÄ¿Y{{€°¸¼Ÿ†¿ZËYÁÄ˂ne
µÁ|m
Table 3. Analysis of variance of grain yield under rainfed and supplemental irrigation
conditions for studied genotypes
S.O.V.
€Ì̤ež]ZÀ»
É{YMÄm{
cZ ]€»¾Ì´¿ZÌ»
Ms
df.
ʸ̼°eÉZÌ]M{€°¸¼Ÿ
Replication
Genotype
Error
C.V.%
Y€°e
`Ìe¿ƒ
Z˜y
cY€Ì̤e\ˀ“
ºË{{€°¸¼Ÿ
2
YP
19339.78
YS
2538.57
22
39147.75**
3878.02**
44
4593.32
366.92
16.12
9.77
: Significant at 1% probability level.|{µZ¼fuYt˜‡{Y{ÊÀ »**
**
{€°¸¼Ÿ Z] Y{ ÊÀ » Á d^j» Ê´fˆ^¼Å {€°¸¼Ÿ ŽyZ‹
–¬§Y ZÅ`Ìe¿ƒ
ŽyZ‹¾ËYd‹Y{ ºË{–ËY€‹{Ä¿Y{
Á {€¯ É|À] Ä^e ºË{ –ËY€‹ { {€°¸¼Ÿ …Z‡Y €]
Y –ËY€‹ Á{ €Å { ÓZ] {€°¸¼Ÿ Z] ÉZÅ`Ìe¿ƒ
dˆ¿YÂf¿
ÉYY{ ‚Ì¿ {€°¸¼Ÿ ÉY|ËZa ŽyZ‹ |À¯ ÊËZ‡ZÀ‹
Á ºË{–ËY€‹{{€°¸¼ŸZ]ÉY{ÊÀ »Ád^j»Ê´fˆ^¼Å
{Â] ʸ̼°eÉZÌ]M–ËY€‹{{€°¸¼ŸZ]ʨÀ»Ê´fˆ^¼Å
Z] Á ºË{ –ËY€‹ { ÓZ] {€°¸¼Ÿ Z] ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾ËY€]ZÀ]
[Zzf¿Y Y ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ { ¦Ì “ {€°¸¼Ÿ
Z] ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÊËZ‡ZÀ‹ Ä] {Z« ŽyZ‹ ¾ËY |À¯Ê
»
{Â^¿ ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹Á{€Å{ÓZ]{€°¸¼Ÿ
½YZ°¼Å Á Ã{€» ć Á ʇ lËZf¿ Z] \·Z˜» ¾ËY
½YZ°¼ÅÁÉ|¿ÁY€³Á Siosehmardeh et al., 2006
ºË{–ËY€‹{{Y{d¬]Z˜»Garavandi et al., 2010
Z] ¶¼ve Á ŠÀe Ä] ḋZˆu ÉZŎyZ‹ Ê´fˆ^¼Å
€Ë{Z¬»Z]ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
į Zn¿MY{Â] ʨÀ» Ä¿Y{{€°¸¼Ÿ
Ä] ¶¼ve Á ŠÀe Ä] ḋZˆu ÉZŎyZ‹ €e®q¯
€] [Zzf¿Y |¿Â‹Ê
» ÄfyZÀ‹ ¶¼vf» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
½YÂÀŸ
į {‹Ê
»ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
ŠÀ˂³hŸZ]ŽyZ‹¾ËY…Z‡Y
{ ZŽM
{€°¸¼ŸÊ·Á ,{Y{ºË{–Ìv»{ÊËÓZ]{€°¸¼Ÿ
Falahi et al., 2011d‡Yº¯Ê¸Ì¼°eÉZÌ]M–Ìv»
Ã{Y{YÃ{Z¨f‡YZ] PCAʸYÉZÅĨ·R»
Ä]Ä˂ne
Ä] ¹ÁZ¬» ÉZÅ ŽyZ‹ Á `Ìe¿ƒ Y ¶Zu ÉZÅ
|‹Ä^‡Zv» ZŽM
Ê ¼neºÆ‡Á ZÅĨ·R»
ºÆ‡,Ê°Œy
ʸY Ĩ·R»Á{–‡Âe ZÅÃ{Y{
cY€Ì̤e¶¯|{ µÁY Ĩ·R» Á{ …Z‡Y €] Y~· ,|‹ ½ZÌ] PC1, PC2 µÁY
Ĩ·R»¾Ì·ÁYʇ€]¾ËY{¶°‹|‹ºÌ‡€ecÔaÉZ]
cY€Ì̤e Y |{ ¹Á{ Ĩ·R» Á |{ ʸY
,,,ÃZ¼‹ÉZÅ`Ìe¿ƒ
į|‹ŽzŒ» µÁ|m
,ŠÀe Ä] ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ €œ¿ Y Á ÊmZ‡
¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»
YÁÃ{Y{ZfyY{ÂyÄ]Y€Ë{Z¬»¾Ë€fŒÌ] ®Ì¿Â»ZÅ
[ˆv» ¶¼vf» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
L‚m ZŎyZ‹
¾ËY €œ¿
ÉZÅ ŽyZ‹ …Z‡Y €] [Zzf¿Y į ÊËZn¿M Y |¿Â‹Ê
»
ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ» ,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ» ,ŠÀe Ä] ¶¼ve
{Ád‹Y{ÊÆ]ZŒ»lËZf¿ ®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ»Á ÉÁÀÆ]
Á ÊmZ‡ , , , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
cÓZu ¹Z¼e
œÀ»Ä],|¿|‹ÄfyZÀ‹¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
½YÂÀŸÄ]
¾Ì] Y ŠÀe –ËY€‹ { {€°¸¼Ÿ LZ¬] Y ½ZÀ̼—Y µÂu
€Ë{Z¬» ¾Ë€fŒÌ] į ÊËZŽM
Ã|‹ [Zzf¿Y ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾ËY €] |¿|‹ [Zzf¿Y |Àf‹Y{ Y ºË{ –ËY€‹ { {€°¸¼Ÿ
,ÃZ¼‹ÉZÅ`Ìe¿ƒ
{Âm»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾Ì]Y…Z‡Y
|¿|‹[Zzf¿Y¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
½YÂÀŸÄ]ÁÊmZ‡
ŽyZ‹ {‹Ê
»Ã|ÅZŒ» µÁ|m{į —½Z¼Å
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»,ŠÀeÄ]¶¼ve ÉZÅ
Á d^j» Ê´fˆ^¼Å ÉYY{ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÀÆ]
ÉZÌ]M Á ºË{ –ËY€‹ { Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ Z] ÉY{ ÊÀ »
¾Ë€fÆ] ¯~» ÉZÅ ŽyZ‹ ¾ËY€]ZÀ] ,|¿{Â] ʸ̼°e
lËZf¿ |ÀfˆÅ €e€] ÉZÅ`Ìe¿ƒ ÊËZ‡ZÀ‹ ÉY€] ZŎyZ‹
Sio-SehMardeh et Ã{€» ć Á ʇ lËZf¿ Z] ¯~»
Falahi ½YZ°¼ÅÁÊuÔ§,¹|À³Ê‡€]{al., 2006
Á ÃZ¬¿Zy Ê·ZÀˁ ,¹ÁÁ{ ¹|À³ ʇ€] { et al., 2011
{ Zeinaly Khanghah et al., 2004 ½YZ°¼Å
Choukan et al., ½YZ°¼Å Á ½Z³Âq ,Zˇ ʇ€]
½YZ°¼Å Á ʸ nÀ³ Á ÉY Ä¿Y{ c} ʇ€] { 2006
{Y{d¬]Z˜»{Âz¿Ê‡€]{ Ganjali et al., 2009
AHJ'L"
IKH'IM60$+,
IMK'A0$+,8
AMH'&!
IGF'AH8.N
IHA'LGN
AIG'HM"60
AH&'&"
IKM'AG60$+
IGL'MG,8.N
AIH'MM"60
IMH'JG$+,8.
AAA'LG"6
IJ&'G0$+,8
ILI'HG+,8.N
AAJ'&G"6
AAH'G"6
AFL'HH"60$
AFL'JH"60$
IJA'AG0$+,8
AHG'FG"
I&I'M.N
IGK'M,8.N
I
A
H
&
G
L
M
J
K
IF
II
IA
IH
I&
IG
IL
IM
IJ
IK
AF
AI
AA
AH
-./012
:3 9,@4A=
&&&'LH"60$
M&J'HG!
HLG$+,
&&A'A"60$
HHH'I&$+,
HMA'GM0$+
HGM'AM$+,
GGI'M"
&KM'G"60
GAG'HH"6
HGF'&H$+,
ALI'FG+,
HGI'MH$+,
&FI'JH60$
&GA'LMI"60$
HAM$+,
&HA'IM"60$
GLF'GG"
HHA'FM$+,
&GJ'I"60$
GHI'G"6
AH&'H,
H&I'G$+,
>?
34,R'S5
Q/;A+4$?
)'1.0<
34,R'S5
OP2&:5
OP2&:5
)'1.0<
A
(E 9,@4A= D(E 9,@4A= BC( 9,@4A= 9,@4 =
9:<=
9; <=
9;;<=
9:;<=
H&I'LA
HAG'MI
HIF'GG
AFL'FH
F'GJ
F'JK
I'AA
F'GH
&MF'ML
HJF'A
HFM'FM
GGG'IJ
F'MK
A'HJ
F'KJ
F'AG
AMA'I
AGG'M&
A&F'HJ
IJG'J
F'HL
F'J
F'KI
F'&K
HGM'J
H&M'M
HHM'JK
ILJ'J
F'LL
F'MH
I'HK
F'LI
HHH'G
AMJ'LH
AHA'MK
HLL'GH
F'&A
I'GM
F'MM
F'AK
AGA'LI
AAA'H
IKG'L&
AHK'KA
F'AM
I'FH
F'LJ
F'HG
AJL'HA
AMM'HJ
ALJ'M&
I&I'K
F'&A
F'LI
I'I
F'L
HKH'FG
HGK'L
HAK'FI
HIM'H
F'M
I'HL
I'A
F'&A
H&M'HJ
HIH'AL
AJA'G
HFF'AG
F'GH
I'AK
I'FI
F'HK
H&I'F&
AJL'KG
A&I'&G
HLJ'GJ
F'&G
I'GJ
F'J
F'AK
AJA'I
AMH'LK
ALG'GG
IHL'LM
F'&I
F'GK
I'FK
F'LI
AIM'&G
AIH'FH
AFJ'MI
JA'A
F'AG
F'HJ
F'JK
F'LL
AJM'IK
AMK'J&
AMA'LK
IAK'FJ
F'&H
F'GL
I'I&
F'LH
AKH'IM
AMA'AJ
AGA'JK
AIM'HH
F'&
F'K&
F'K&
F'&G
HFM'FI
AMF'AG
AHM'K
AIK'HA
F'&
I'AG
F'JA
F'HG
AMM'MH
AMH'HI
ALJ'KJ
KJ'GG
F'&I
F'&H
I'IL
F'LK
HAM'LL
HIF'G&
AK&'HA
AFK'FA
F'GH
F'K
I'I&
F'GI
HJH'&&
H&F'FJ
HFI'L&
HG&'AA
F'LH
I'GA
I'FG
F'HL
ALK'&G
ALA'FM
AG&'K
IAG'AH
F'HM
F'G&
I'FG
F'LA
HAF'IJ
AK&'FJ
ALF'ML
AMG'JG
F'&G
I'IK
F'KH
F'HK
HJH'AJ
HGH'&G
HAG'KG
AKL'&G
F'LJ
I'AM
I'A
F'&&
IJJ
IJA'A
IML'L
KA'L
F'IJ
F'&
F'MA
F'L
AGF'L
AHH'GH
AIM'LH
IJI'L
F'H
F'MJ
F'JI
F'&L
_I;49I;&7?&$5&349)&-PF+&\,$]2&I^4) [&T$0UN9&VHL&4)&=1;9)&WA+X6&Y$L9&'5&WAUL&'?&4)&:5$C+&Z,'N&3949) 3$?=/>;$/+
($!)2%.)%$!68%6*#14)O%+*##*P$0%"/%58$%2.4.#!-%#$55$-2%!-$%)*5%2.,).+.6!)5%!5%58$%GQ%3-*"!".#.5/%#$7$#%12.),%R(S '
:2
9,@4A=
D$)*5/3$
:FG$H+&)4A+&3$?@/2A;B&39'5&-1C#&D0E2 3$?"#$%&'()$*+&,&-./012&34$/56&,&7()&8(9'%&4)&:;9)&)'1.0<&=/>;$/+ ! *L+AM
!"#$%&' ($!)%*+%,-!.)%/.$#0%1)0$-%-!.)+$0%!)0%2133#$4$)5!#%.--.,!5.*)%6*)0.5.*)2%!)0%7!#1$2%*+%0-*1,85%5*#$-!)6$%.)0.6$2%+*-%2510.$0
,$)*5/3$2
7()&)'1.0<
&34$/56&)'1.0<
&=/>;$/+
&-LIP?&=/>;$/+
&=/>;$/+
D0E2 &D0E2&"#$% &K/L$MN&"#$% &"#$% &349I($J&"#$%
@/2A;B
6'G.*J(K2*I&):.&;*<&=$*>7*?+%+@*?ABC*DEF>G1H*I&)012345*67&89%$*/#$%&'()*+*%&,-&.
!"
-1C#&D0E2&3$?"#$%&Y$L9&'5&d,4,)&dIPe&:Uf'C/J&3$?@/2A;B&-5$(X49&cW94$10?&,&4$Mb$#
`a
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡cÔ£cZ¬Ì¬ve
¹|À³ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ÉY€]ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹{Ä¿Y{{€°¸¼ŸZ]Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹¾Ì]Ê´fˆ^¼ÅÄ˂neµÁ|m
Ä ·Z˜»{»¹ÁÁ{
Table 5. Correlation analysis between drought tolerance indices and grain yield under rainfed and supplemental
irrigation conditions for studied durum wheat genotypes
ŽyZ‹
{€°¸¼Ÿ {€°¸¼Ÿ ¾Ì´¿ZÌ» ¾Ì´¿ZÌ»
¾Ì´¿ZÌ»
¶¼ve
ŽyZ‹
ŽyZ‹
ŽyZ‹
TOL
ÉY|ËZa
ºË{
ÉZÌ]M ÉÁÀÆ]
ʇ|ÀÅ ®Ì¿Â»ZÅ
Ä]¶¼ve ḋZˆu {€°¸¼Ÿ
Ys
MP
HAM
YI
{€°¸¼Ÿ
ʸ̼°e
ÉÁÀÆ]
ŠÀe
ŠÀeÄ]
ºË{{€°¸¼Ÿ
(Ys)
ÉZÌ]M{€°¸¼Ÿ
(Yp)ʸ̼°e
1
Yp
0.262n.s
0.44*
GMP
0.672**
0.878**
STI
-0.147n.s 0.659**
SSI
-0.145n.s
1**
YSI
0.444*
1
0.935**
0.853**
0.661**
0.865**
0.865**
0.261n.s
-0.662**
0.865**
ÁµZ¼fuYt˜‡{Y{ÊÀ »ÁY{ÊÀ »€Ì£\Ìe€eÄ]**Á,ns
ns *
, and
**
Not significant and significant at 5% and 1% probability levels, respectively.
µÁYĨ·R»Á{…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³ÉZÅ`Ìe¿ƒÁÊ°Œy¶¼veÉZŎyZ‹cÔaÉZ]ʰ̧Y€³ºÌ‡€e¶°‹
Figure 1. Biplot of drought tolerance indices and durum wheat genotypes based on first two components.
®Ì¿Â»Zž̴¿ZÌ»ÁÉÁÀÆ]
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
{€°¸¼ŸÄ]•Â]€»Y{€]Ä] ÃZ¼‹`Ìe¿ƒ|Àf§€³Y€«
¾ËY €´¿ZÌ] ¾ËY Á d‹Y{ ¶ËZ¼e ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹ {
¾ËY { Ê°Œy ¶¼ve ŽyZ‹ ÉY€] ÓZ] €Ë{Z¬» į d‡Y
ÉZÌ]M–ËY€‹{½MÉÓZ]{€°¸¼Ÿd¸ŸÄ]€fŒÌ]`Ìe¿ƒ
{ ‚Ì¿ Á ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
d‡Y Ã{Â] ʸ̼°e
Y€« ¶¼ve Á ŠÀe Ä] ḋZˆu ÉZÅ ŽyZ‹ cÁZn»
ÁÃ{Â]Ê°ŒyÄ]…Zˆu ZÅ`Ìe¿ƒ
¾ËY¾ËY€]ZÀ]|Àf§€³
ÄËÁY|ÀfˆÅÊ]M ÉZŖÌ
v»Ä]ʏyÉZ³Z‡ÉYY{
,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»,ŠÀeÄ]¶¼ve ÉZŎyZ‹¾Ì]Ã{Zu
d·Ó{ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÀÆ] ʇ|ÀÅ ¾Ì´¿ZÌ»
ÊeY€Ì̤eµÁYĨ·R»Ä¯ÊËZn¿MY{€¯ÄÌmÂeYZÅÃ{Y{
¶¯
Á {‹Ê
¼¿¾ÌÌ^e ¹Á{ Ĩ·R» –‡Âeį {€Ì³Ê
» €]{Y
Á{ c Ä] ½YÂeÊ
» Y Ĩ·R» Á{ dÆm ¾ËY Y ,†° ·Z]
¾ËY…Z‡Y€]Y ZÅ`Ìe¿ƒ
Á{Y{ŠËZ¼¿ºÅ€]{¼ŸÂv»
cÔaÉZ]{{¼¿ŽzŒ»cÔaÉZ]t˜‡{Ĩ·Â»Á{
¶°‹¹Á{ÁµÁYʸYÉZÅĨ·Â»ÉZÀ^»€]Ã|‹ºÌ‡€e
¾Ì´¿ZÌ»Z]įÄf§€³Y€« ÊËZÅÃÁ€³
½Á{{ZÅ`Ìe¿ƒ
ÉZ]Y{¼¿|ÀfˆÅ–^e€» ZŽM
ŠÀeÄ]¶¼veÁ{€°¸¼Ÿ
, ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
į {Y{ ½ZŒ¿ ¶°‹ cÔa
ŽyZ‹ Ä] •Â]€» ÉZÅY{€] cÁZn» { Á ÊmZ‡
¾Ì´¿ZÌ» ,ŠÀe Ä] ¶¼ve Ê°Œy Ä] d»ÁZ¬» ºÆ» ÉZÅ
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY½YZ°¼ÅÁZˆ¯Zy
(STI)ŠÀe¶¼veŽyZ‹YÃ{Z¨f‡YZ]Ê°ŒyŠÀeÃ|ÀÀ¯¶¼veÉZÅ`Ìe¿ƒŠÀ˂³
¶°‹
Figure 2. Selection of drought tolerant genotypes using stress tolerance index (STI).
Á ʸ̼°e ÉZÌ]M Á ºË{ –ËY€‹ Á{ €Å { ÓZ] {€°¸¼Ÿ
|¿Z¿€§ A ÃÁ€³ { ÓZ] ŠÀe Ä] ¶¼ve ¾f‹Y{
Ê°Œy Ä] ¶¼vf» Á Äf§€³ Y€« Fernandez, 1992
AÃÁ€³ŽÌzŒeÉY€]É| ]ćY{¼¿YÃ{Z¨f‡Y|¿{Â]
Ganjali et ½YZ°¼ÅÁʸ nÀ³–‡Âe ZÅÃÁ€³€ËZ‡Y
½YZ°¼Å Á {€§ Ê¿Z¼Ì¸‡ ,{Âz¿ { al., 2009
½YZ°¼ÅÁÉ|m€]Á Soleymanifard et al., 2010
Ã|‹‰Y‚³ ¹ÁÁ{¹|À³{ Zebarjadi et al., 2013
|Å{Ê
»½ZŒ¿Ê‡€]¾ËYY¶ZulËZf¿É|À]ž¼md‡Y
{ Ä¿Y{ {€°¸¼Ÿ Ê´fˆ^¼Å Y ¶Zu lËZf¿ Ä] ÄmÂe Z]
Ä] ¶¼ve ÉZÅ ŽyZ‹ Z] ʸ̼°e ÉZÌ]M Á ºË{ –ËY€‹
,cÔa ÉZ] Y{¼¿ Á ʸY ÉZÅĨ·R»
Ä] Ä˂ne ,ŠÀe
¹|À³ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
½{€¯ µZ]€£ÉY€]ŽyZ‹ ¾Ë€e\‡ZÀ»
ŽyZ‹ Ê°Œy Ä] ¶¼vf» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
¾ÌÌ e Á ¹ÁÁ{
ʇ|Àž̴¿ZÌ»,ÉÁÀÆ]
¾Ì´¿ZÌ»,ŠÀeÄ]¶¼veÉZÅ
¾ËY …Z‡Y €] į |ÀfˆÅ ®Ì¿Â»ZÅ ¾Ì´¿ZÌ» Á ÉÁÀÆ]
Ä] Á ÊmZ‡ , ÃZ¼‹ ÉZÅ`Ìe¿ƒ
ZŎyZ‹
|¿Â‹Ê
»Ê§€ »Ê°ŒyÄ]¶¼vf»ÉZÅ`Ìe¿ƒ
½YÂÀŸ
¾ÌÀr¼Åd‡Y ZŎyZ‹
¾ËY¾Ì]ÓZ]Ê´fˆ^¼Å{ÂmÁ€]
Á{€Å{{€°¸¼ŸZ]d^j»Ê´fˆ^¼ÅÉYY{ZŎyZ‹
¾ËY
ÓZ]Ê´fˆ^¼Å{ÂmÁ|¿{Â] ʸ̼°eÉZÌ]MÁ ºË{–Ìv»
Á €´Ë|°Ë Z] ¶¼ve Á ŠÀe Ä] ḋZˆu ŽyZ‹ Á{ ¾Ì]
{{€°¸¼ŸZ] ZŎyZ‹
¾ËYÉÓZ]ÁʨÀ»Ê´fˆ^¼Å‚Ì¿
{{€°¸¼ŸZ] ZŽM
ÉÓZ]Ád^j»Ê´fˆ^¼ÅÁºË{–ËY€‹
{Â] {Âƌ» cÔa ÉZ] Y{¼¿ { ʸ̼°e ÉZÌ]M –ËY€‹
cÔa ÉZ] Y{¼¿ Á ʸY ÉZÅĨ·R»
Ä] Ä˂ne Y Ã{Z¨f‡Y
–‡Âe ¹ÁÁ{ ¹|À³ { ¹ÁZ¬» ÉZÅ`Ìe¿ƒ
[Zzf¿Y ÉY€]
,Mohammadi et al., 2010 ½YZ°¼Å Á É|¼v»
Soleymanifard et al., ½YZ°¼Å Á {€§ Ê¿Z¼Ì¸‡
Khezri Afravi et al., ÉÁY€¨Ÿ ɀ”y Á 2010
d‡YÄf§€³Y€«|ÌËZe{»2010
ÊËÓZ]Ê´fˆ^¼ÅįÊËZŎyZ‹
€Ë{Z¬»YÃ{Z¨f‡YZ]
|Àf‹Y{ ʸ̼°eÉZÌ]MÁºË{–ËY€‹Á{€Å{{€°¸¼ŸZ]
Y{¼¿ ¾ËY { ¶°‹ |‹ º‡ É| ] ć Y{¼¿
ÁºË{–ËY€‹{{€°¸¼Ÿ¶]Z¬»{ŠÀeÄ]¶¼veŽyZ‹
ÉZÅ`Ìe¿ƒ Y~· -d‡Y Ã|‹ Ã{Y{ ½ZŒ¿ ʸ̼°e ÉZÌ]M
Z] ÊËZÅ`Ìe¿ƒ
½YÂÀŸ Ä] Á ÊmZ‡ , ÃZ¼‹
References
Araus, J. L., Slafer, G. A., Reynolds, M. P. and Royo, C. 2002. Plant breeding and drought in C3
cereal should we breed for? Annals of Botany 89: 925-940.
Azizinia, Sh., Bihamta, M., Zali, A., Yazdi-Samadi, B. and Ahmadi, A. 2005. Evaluation of
quantitative traits related to drought resistance in synthetic genotypes of bread wheat under water
stressed and non-stressed conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences 36: 281-295. (In
Persian).
¹ZÆqÃZ¼‹¹Â‡µZ‡cÔ£cZ¬Ì¬ve
Bouslama, M. and Schapaugh, W. T. 1984. Stress tolerance in soybean. Part 1. Evaluation of three
screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science 24: 933-937.
Choukan, R., Taherkhani, T., Ghanndha, M. R. and Khodarahmi, M. 2006. Evaluation of drought
tolerance in grain maize inbred lines using drought tolerance indices. Iranian Journal of
Agricultural Sciences 8 (1): 79-89. (In Persian).
Falahi, H. A., Alat Jafarbai, J. and Sayedi, F. 2011. Evaluation of drought tolerance in durum wheat
genotypes using drought tolerance indices. Seed and Plant Improvement Journal 27-1 (1): 1522. (In Persian).
Fernandez, G. C. J. 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Proceeding
of Crop Symposium, 13-18 Aug., Taiwan, pp: 257-270.
Fisher, R. A. and Maurer, R. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars: I. Grain yield
responses. Australian Journal of Agricultural Research 29: 897-912.
Gabriel, K. R. 1971. The biplot graphical display of matrices with applications to principal
component analysis. Biometrica 58: 453-467.
Ganjali, A., Bagheri, A. and Porsa, H. 2009. Evaluation of chickpea (Cicer arietinum L.) gemplasm
for drought resistance. Iranian Journal of Field Crop Research 7 (1): 183-194. (In Persian).
Garavandi, M., Farshadfar, E. A. and Kahrizi, D. 2010. Evaluation of drought tolerance in bread
wheat advanced genotypes in field and laboratory conditions. Seed and Plant Improvement
Journal 26-1 (2): 223-252. (In Persian).
Hatim, M., Majidian, M. and Babaie, T. 2008. Evaluation of drought tolerance in bread wheat
cultivars and inbred lines using drought tolerance indices. Archive of SID. 1: 25-39. (In Persian).
Islami, M., Arzani, A. and Meybodi, A. M. 2004. Evaluation of agronomic traits and inheritance
ability their in tolerance to salty durum wheat genotypes in without stress field conditions.
Journal of Agricultural Sciences 27 (2): 101-112.
Khezri Afravi, M., Hoseinzadeh, E. A., Mohammadi, V. A. and Ahmadi, E. 2010. Evaluation of
drought resistance in local durum wheat cultivars in Iran under drought stress and natural irrigation
conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences 41 (4): 741-753. (In Persian).
Matsuo, R. R. 1998. Durum wheat: its unique pasta-making properties. P 169-178, In: Bushuk, W.
and Rasper, V. F. (Eds.), Wheat production, properties and quality. Chapman and Hall.
Ministry of Jehad-E-Agriculture. 1997. Cereal in statistics mirror. Statistics and information office,
ministry of Jehad-E-Agriculture. Tehran, Iran. (In Persian).
Moghadasi, L., Rashidi, V. and Razban, A. 2009. Effect of drought stress on grain yield and some
morphological traits in durum wheat inbred lines. Journal of Science and Technology in
Agricultural Sciences of Islamic Azad University-Tabriz Branch 12: 41-53. (In Persian).
Mohammadi, R., Armion, M., Kahrizi, D. and Amri, A. 2010. Efficiency of screening techniques
for evaluating durum wheat genotypes under mild drought conditions. International Journal of
Plant Production 4 (1): 11-24.
Mohammadi, R. 2010. Saji, a new durum wheat cultivar adapted to rainfed and supplementary
irrigation conditions of moderate cold and moderate warm areas of Iran. Seed and Plant
Improvement Journal 26-1 (4): 561-564. (In Persian).
Nachit, M. M., Baum, M., Poreciddu, E., Monneveux, P. and Picard, E. 1998. SEWANA (South
Eroupe, West Asia and North Africa) Durum Research Network. Proceeding of the SEWANA
Durum Network Workshop, 20-23 March 1995. ICARDA, Aleppo, Syria. Vii + 354 p.
Panthuwan, G., Fukai, S., Cooper, M., Rajatasereekul, S. and Otoole, J. C. 2002. Yield respond of
rice (Oryza sativa L.) genotype to different types of drought under rainfed lowlands. Part I. Grain
yield and yield components. Field Crops Research 73: 153-168.
Rajaram, S., Varughese, G., Abballa, O., Pferiffer, W. H. and Van Ginkel, M. 1996.
Accomplishments and challenges in wheat and triticale breeding at CIMMYT. Plant Breeding 63
(2): 131-139.
Rosielle, A. A. and Iambling, J. I. 1981. Theoretical aspects of selection for yield in stress and nonstress environments. Crop Science 21: 943-946.
Sadeghzadeh Ahari, D. 2006. Evaluation for tolerance to drought stress in promising dryland durum
wheat genotypes. Iranian Journal of Agricultural Sciences 8 (1): 30-45. (In Persian).
Ê°Œy¶¼veÉZŎyZ‹…Z‡Y€]¹ÁÁ{¹|À³Äf§€ŒÌaÉZÅ`Ìe¿ƒÊ]ZˁY½YZ°¼ÅÁZˆ¯Zy
Siosehmardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K. and Mohammadi, V. 2006. Evaluation of drought
resistance indices under various environmental conditions. Field Crops Research 98: 222-229.
Soleymanifard, A., Fasihi, KH., Nasrirad, H. and Naseri, R. 2010. Evaluation of stress tolerance
indices in durum wheat genotypes. Journal of Plant Production 17 (2): 39-58. (In Persian).
Srivastava, J. P. 1984. Durum wheat: its world status and potential in the middle east and north
Africa. Rachis 3: 1-8.
Talebi, R., Fayaz, F. and Mohammadnaji, A. 2009. Effective selection criteria for assessing drought
stress tolerance in durum wheat (Triticum aestivum L.). Plant Physiology 35: 64-74.
USDA. 2009. Office of global analysis. Global durum area. Production and yield. USDA.
Voltas, J., Romagosa, I., Lafarga, A., Armesto, A. P., Sombrero, A. and Araus, J. L. 1999.
Genotype by environment interaction for grain yield and carbon isotope discrimination of barley in
Mediterranean Spain. Australian Journal of Agricultural Research 50: 1263-1271.
Yahoueian, S. H., Ghannadha, M. R., Babaie, H. R. and Habibi, D. 2006. Evaluation of soybean
genotypes in drought stress conditions. Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding 2: 5772. (In Persian).
Zebarjadi, A. R., Tavakoli Shadpei, S., Etminan, A. R. and Mohammadi, R. 2013. Evaluation of
drought stress tolerance in durum wheat genotype using drought tolerance indices. Seed and Plant
Improvement Journal 29-1 (1): 1-12. (In Persian).
Zeinaly Khanghah, H., Izanloo, A., Hoseinzadeh, A. H. and Majnoon Hoseini, N. 2004.
Determination of the suitable drought resistance indices in commercial soybean varieties. Iranian
Journal of Agricultural Sciences 35 (4): 875-885. (In Persian).
279
Cereal Research, Vol. 3, No. 4, 2014 (267-279)
Evaluation of durum wheat advanced genotypes based on drought
tolerance indices
Nasim Khaksar1*, Ezatollah Farshadfar2 and Reza Mohammadi3
1 and 2. Ph. D. Studentand Prof., respectively, Dept. of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of
Agriculture,Razi University, Kermanshah 3. Assist. Prof., Dryland Agricultural Research
Sub-Institute, Sararood Station, Kermanshah
(Received: May 29, 2013- Accepted: December 9, 2013)
Abstract
To investigate drought tolerance indices and identify drought tolerant genotypes in durum wheat,
20 advanced durum wheat genotypes along with three checks, Zardak and Saji (durum wheat checks)
and Sardari (bread wheat check) were assessed in a randomized complete block design with 3
replications under two rainfed and supplemental irrigation conditions in the Drayland Agricultural
Research Sub-Institute (Sararood, Kermanshah, Iran) in 2010-11 cropping season. Drought tolerance
indices i.e. mean productivity (MP), tolerance index (TOL), genomic mean productivity (GMP),
harmonic mean (HAM), stress susceptibility index (SSI), stress tolerance index (STI), yield index (YI)
and yield stability index (YSI) were calculated on the basis of grain yield in the both stress and nonstress conditions. The genotypes No. 2, 4, 8, 21 (Saji) and 18 with the highest values of MP, GMP,
HAM and STI were found to be tolerant genotypes, while the genotypes 12, 21 (Zardak), 16 and 19
with the lowest values of TOL and SSI had the least susceptibility to drought stress. Biplot analysis
indicated that the genotypes No. 8, 21 (Saji) and 18 were characterized by the indices of MP, GMP,
HAM and STI as drought tolerant genotypes. The results of this research showed that in all of the
genotypes, genotypes No. 8, 21 and 18 were tolerant genotypes.
Keywords: Drought stress, Drought tolerance indices, Durum wheat, Grain yield
*Corresponding author: [email protected]
Fly UP